محمدجواد خاوری. دوبیتی های عامیانه هزارگی: همراه با آوانگاری و شرح لغات

تهران، محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، ۱۳۸۲. — ٥٧٣ ص. — شابک: ۹۶۴-۰۶-۲۸۱۸-۲Hazaragy slang couplets, with phonetic and description
of vocabularies. Compiled and researched by Mohammad Jawad Khawari.
محققان گاهي كه مي خواهند اصالت، پختگي و رشد فرهنگي و زباني جامعه اي را در طول تاريخ بررسي كنند و منحني رشد و پختگي زبان و فرهنگ آن جامعه را در ادوار مختلف بررسي نمايند، علاوه بر فرهنگ مكتوبي كه باقي مانده به سراغ فولكلوريك يا فرهنگ عاميانه آن جامعه مي روند و عقايد، افكار و عنعنات عامه مردم و ميزان تأثير پذيري آنها را از فرهنگ مكتوب و نخبگان در دوره هاي مختلف تاريخي زير ذره بين قرار مي دهند. به همين دليل و نيز هم به دليل زيبايي هاي صوري و معنايي كه در فرهنگ عاميانه ديده مي شود در اين اواخر شاهد مكتوب شدن فرهنگ هاي عاميانه و آداب و رسوم مردم جوامع مختلف بوده و هستيم. دوبيتي هاي عاميانه هزارگي كه حاصل كوشش نويسنده و محقق جوان و مدير مسؤول مجله سياسي، فرهنگي، اجتماعي و ادبي خط سوم است كه با همت ناشر پرتلاش افغانستاني، محمدابراهيم شريعتي منتشر شده است. اين كتاب كه حاوي هزار دوبيتي ناب و اصيل است سوز و ساز مردم هزاره را در لحظات شاد و غمناك به تصوير مي كشند. اين دوبيتي ها ثبت لحظات وصل و جدايي مردم عاشقي است كه هر كدام ليلي و مجنون، خسرو و شيرين و ورقه گلشاي قبيله خويش بوده اند. هرچند كه دوبيتي هاي هزارگي واگويه هاي عاشقانه مردم هزاره به لهجه خوش هزارگي اند، اما كم نيستند دوبيتي هاي كه مسايل اقتصادي، طرز معيشت مردم و مشكلات سياسي و اجتماعي هزاره ها را بيان مي كنند. موضوع اين دوبيتي ها عشق است. عشق پاك و بدون آلايش مردمي كه با زنده دلي شور و حال دروني شان را در ناب ترين ترانه ريخته اند. تركيبات، تعبيرات و تصاويري كه در اين دوبيتي ها مشاهده مي كنيم، سخن از خلاقيت و ذهن تصوير ساز و خيال انگيز سرايندگان آن دارد. اين تصاوير گاه چنان طبيعي و عيني و داراي چنان انديشه تابناكي اند كه هر خواننده اي را مسحور و مشعوف مي كننند. كتاب دوبيتي هاي عاميانه هزارگي توسط محمدجواد خاوري با كوشش فراوان و با سختي هاي بسيار جمع آوري شده است. وقتي مقدمه دلنشين او را مي خوانيم، متوجه مي شويم كه با چه دشواريهاي روبه رو بوده و پيش چه كساني التماس و تضرع نموده تا دو بيتي اصيلي را به ثبت برساند. دو بيتي ها با وسواس فراوان انتخاب و اصالت آن ها محك زده شده و در اين مجموعه گرد آمده است. مجموعه دوبيتي هاي هزارگي كه محتواي شان اغلب ساز و سوز عاشقانه است با لهجه خوش هزارگي بسيار خواندني و دلنشين مي نمايد. اين دو بيتي ها با كيفيت بسيار عالي چاپ و آوا نگاري شده است تا تلفظ آن براي خواننده سهل و آسان باشد. ضمناً شرح لغات و تر كيبات در پاورق درج گرديده و در پايان نمايه واژگان پيوست گشته است. ناگفته نماند مقدمه مؤلف كه راجع به شرح چگونگي تأليف كتاب، سوابق تاريخي هزاره ها، زبان و لهجه هزارگي، معيشت و سرزمين هزاره ها مي باشد، با قلم استوار و متين نگاشته شده و از جذابيت خاص برخوردار است. خاوري كه در كارنامه تحقيقات او پيشتر كتاب امثال و حكم مردم هزاره و كتاب پشت كوه قاف ـ پژوهشي در قصه عاميانه هزارگي است ـ را شاهد بوده ايم در دوبيتي هاي عاميانه هزارگي از جان و دل مايه گذاشته و در كارنامه پژوهشي اش برگ زرين ديگري را به ثبت رسانده است.
این کتاب با کوشش محمدجواد خاوری گردآوری و نگاشته شده است و توسط انتشارات محمدابراهیم شریعتی افغانستانی در سال 1382 در تهران به چاپ رسیده است.