Laotse. Tao

Tłum. Lemański. — Warszawa: Ignis, 1921. — 94 s.Laotse urodził się w Chinach, w 604 r. przed Chrystusem. Kiedy umarł, nie wiadomo. Czas jakiś był wychowawcą Inhi, naczelnika prowincji Lingpao, następnie oddalił się w góry Tybetu i wieść o nim zaginęła. Właściwe jego nazwisko — Li‑El‑Pejang‑Tan, zaś Laotse to przydomek i znaczy „sędziwy doktór“. Legenda mówi o nim, że przyszedł na świat, już mając lat 72, a przeżył lat 300. Podług innej wersji, Laotse nie umarł i nie umrze, bo wiedzą swoją zdobył nieśmiertelność. Filozoficzno‑religijna osnowa tej wiedzy zawarta w trzech niedużych rozprawach: 1) Tao — Księga drogi, 2) Te — Księga cnoty albo prawości i 3) Kan‑ing, czyli Księga sankcji. Dwie pierwsze są napisane, trzecia stanowi tradycję ustną i polega na kategoryzacji czynów ludzkich na dodatnie i ujemne, oraz na określeniu ich wzajemnego na siebie oddziaływania. Tao, wyraz pokrewny greckiemu teos lub łacińskiemu deus, charakteryzuje sam Laotse w taki sposób: „Istnieje — powiada on — jakieś najwyższe JEST, które zapłodniło niebyt i które z otchłani możliwości pierwotnej wyłoniło pierwiastki bytu, a później stworzyło z nich wszystkie istoty i ciała. Nie mam dla tego najwyższego JEST nazwy. Dam Mu imię, którem wyrażam Jego najistotniejszą własność (twórczą) — TAO (czyli Droga).
W strofach niniejszych starałem się nie o dosłowność przekładową, ile raczej o oddanie myśli przewodniej tego mędrca wielkiego Wschodu. Czytelników, chcących zapoznać się tekstualniej z treścią Tao, odsyłam do „La voie rationelle“ Matgioi, lub do „The saiings of Leo‑Tzeu“ przez Lionela Giles’a.