سهیل حیدري. آشنایی با زبان گیلکی Введение в гилянский язык

ایران, ۹۶. — ۴۲ ص.از قدیمی ترین متونی که به زبان گیلکی نو نوشته شده است می توان به ترجمهرها و تفاسیر دیلمی و تبري قرآن، اشعار گیل امردي پیر شرفشاه، و اشعار تبري شاعران مختلف در قرون گذشته « دومین زبان مکتوب ایرانی نو » ، اشاره کرد که از این حیث می توان گیلکی را پس از فارسی دري لقب داد. بنا به گواهی اسناد تاریخی مکتوبات دیگري نیز به زبان گیلکی نوشته شده است که متاسفانه از بین رفته اند یا حداقل در دسترس نیستند مانند :ذکر اصطلاحات گیل و دیلم که یک باب از کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان نوشته ظهیرالدین مرعشی است، مرزبان نامه منسوب به مرزبان بن رستم و... در حال حاضر گویشوران بومی زبان گیلکی در استان گیلان از شهر رضوانشهر و مرز زبان تالشی تا شهر علی آباد کتول در استان گلستان و بخش هایی از استان هاي قزوین، تهران، البرز و و گفته برخی نیز زبان « گیلیکی، گیلکی، گلکی » سمنان زندگی می کنند که اکثریت آن ها به زبان خود می نامند. لازم به ذکر است که تاتی به گونه هاي مختلفی از زبان هاي ایرانی اطلاق « تاتی » خود را می شود که مقصود از گیلکی نامیدن برخی از این گونه ها تطابق دستوري و واژگانی آن ها با زبان گیلکی است و برخی از گونه هایی که تاتی خوانده می شوند زبانی مستقل از گیلکی بوده و قرابت قابل توجه اي به زبان تالشی دارند.